Spis treści:
Urazy barku są powszechnym problemem i obejmują zwłaszcza mięśnie, więzadła i ścięgna, a nie tylko kości. Dolegliwości związane z barkiem występują najczęściej u sportowców, u których tego typu problemy mogą się rozwijać powoli, przez powtarzalne i intensywne treningi i drobne urazy (np. podnoszenie ciężarów, tenis czy pływanie), ale również podczas wykonywania najprostszych codziennych czynności jak np. wieszanie zasłon, mycie okien czy malowanie ścian oraz w związku z innymi formami pracy wymagającymi częstego podnoszenia rąk ponad głowę.
Artroskopia jest procedurą wykonywaną w celu badania, diagnostyki i leczenia problemów wewnątrz stawu barkowego. Czym właściwie jest sama artroskopia? Nazwa pochodzi od dwóch łacińskich słów – „Arthros” - staw i „skope” - oglądać. Termin dosłownie oznacza zajrzenie do wnętrza stawu. Podczas artroskopii, lekarz wprowadza do stawu barkowego artroskop z wmontowaną kamerą, która przesyła obraz z badanego miejsca, dzięki czemu wnętrze stawu jest widoczne na monitorze. Dzięki temu, chirurg precyzyjnie wprowadza narzędzia chirurgiczne. Nacięcie wykonywane do wprowadzenia artroskopu i pozostałych narzędzi chirurgicznych, jest niezwykle małe, w przeciwieństwie do większych nacięć wykonywanych w przypadku standardowych operacji. Taka procedura więc, powoduje mniejszy uszczerbek, jest najmniej bolesna i skraca czas potrzebny do odzyskanie pełnej sprawności. Artroskopia barku przeprowadzana jest od 1970 roku. Od tej pory zapewnia łatwiejszą i szybszą diagnozę, leczenie i powrót do sprawności, niż było to wcześniej możliwe. Z roku na rok zabieg ten jest rozwijany, dzięki nowym technologiom i narzędziom.
Anatomia barku
Ramię tworzy zbiór stawów, które wykonują więcej ruchów niż jakiekolwiek inne części ciała. Bark tworzą trzy kości: górna część kości ramiennej(humerus), łopatka (scapula) i obojczyk (clavicle).
Główka i panewka. Głowa wyższego ramienia kości umieszczona jest wewnątrz okrągłej panewki w łopatce ramienia. Ta panewka jest nazywana glenoid. Śliska tkanka stanowi połączenie stawowe chrząstki i obejmuje powierzchnie główki i panewki. Tworzy to gładką powierzchnię tarcia, co zapewnia kością łatwy poślizg.
Glenoid jest otoczony silna chrząstką włóknistą zwaną pierścieniem chrząstki , obrąbkiem (labrum). Obrąbek, który połączony jest z panewką stawową i służy do przedłużenia ramienia, nazywa się obrąbkiem stawowym. Tworzy on uszczelkę wokół panewki stawu, zwiększa stabilność i amortyzuje staw.
Torebka stawowa (shoulder kapsule). Staw otoczony jest pasmami tkanki zwanymi więzadłami. Tworzą one torebkę, która trzyma staw razem. Spód powierzchni torebki jest wyłożony cienką membraną zwaną błoną maziową, która produkuje płyn stawowy nawilżający staw barkowy.
Stożek (pierścień) rotatorów (rotator cuff) Jest to grupa czterech płaskich ścięgien, pokrywających głowę kości ramiennej. Przypomina to mankiet w rękawie koszuli stąd angielska nazwa rotator cuff. Ścięgna te są połączone, z krótkimi ale bardzo ważnymi mięśniami mającymi swoje przyczepy na łopatce. Ścięgna te ogrywają niezwykle istotną rolę w stabilizacji barku.
Kaletka maziowa (Bursa). Jest to zamknięty, wypełniony płynem worek, pomiędzy stożkiem rotatorów, a kością na wyrostku barkowym łopatki (acromion). Zapewnia to ścięgnom (tendons) sprawne i gładkie przesuwanie podczas ruchów ramieniem.
Wskazania do wykonania artroskopii barku
Lekarz może zalecić artroskopię barku, jeśli dolegliwości nie ustępują pomimo stosowania nieoperacyjnego leczenia, takiego jak: odpoczynek, fizjoterapia i lekarstwa lub zastrzyki, które mogą zmniejszać stan zapalny. Należy nadmienić, że stan zapalny jest typową reakcją organizmu na urazy lub dolegliwości. W okaleczonym stawie barkowym, zapalenie powoduje przede wszystkim obrzęk, ból i sztywność.
Urazy, przeciążenia barku, a także wyniszczenie związane z wiekiem, to najczęstsze przyczyny odpowiedzialne za większość problemów z barkiem. Artroskopia może złagodzić bolesne objawy wielu problemów, które niszczą mankiet stożka rotatorów, labrum, chrząstkę stawową i inne tkanki miękkie otaczające staw.
Artroskopia może być zalecane dla tych problemów barkowych:
- Ostroga kości lub zapalenie wokół stożka rotatorów
- Usuwanie lub naprawa obrąbka (labrum)
- Naprawa więzadła lub uszkodzonych ścięgien
- Usuwanie tkanki zapalnej lub chrząstki luźnej
- Naprawa powracającego zwichnięcia barku
- Rozdarty lub uszkodzony pierścień chrząstki (obrąbka) lub więzadeł
- Niestabilność barku, gdzie stawu barkowego jest luźna i wysuwa się za bardzo lub staje się przemieszczona (wymyka się z przegubu kulowego i gniazdo)
- Zapalenie lub uszkodzenie wyściółki stawu. Często jest to spowodowane chorobami, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów .
- Mniej typowe procedury, takie jak uwolnienie nerwu, naprawa złamań i usunięcie torbieli mogą być również przeprowadzane przy użyciu artroskopu. Niektóre procedury operacyjne, jak np. wymiana stawu barkowego wciąż wymagają otwartego zabiegu operacyjnego z bardziej rozległym nacięciem.
Planowanie zabiegu
Chirurg ortopeda może zalecić konsultacje z lekarzem pierwszego kontaktu, aby zweryfikować czy nie ma żadnych problemów zdrowotnych wymagających leczenia przed zabiegiem. Czasami przeprowadza się również badanie krwi oraz EKG lub RTG klatki piersiowej. W przypadku niektórych problemów zdrowotnych, przed zabiegiem może być niezbędne bardziej rozległe badanie.
Ważne jest, aby poinformować lekarza o lekach i suplementach które przyjmujemy. Możliwe, że niektóre leki będą wymagały odstawienia na czas przed i po operacji. W przypadku dobrej kondycji zdrowotnej, artroskopia najczęściej jest wykonywana w poradni i nie wymaga pozostawania na noc w szpitalu.
Przed operacją, omawiane są możliwości znieczulenia. Artroskopia barku najczęściej wykonywana jest przy znieczuleniu miejscowym. Stosowane są tzw. blokady obwodowe nerwów, które powodują zdrętwienie ramienia i ręki. Zastrzyk wykonywany jest u podstawy karku lub wysoko na ramieniu. W przypadku tego znieczulenia, ból będzie zahamowany na kilka godzin po operacji. Wielu chirurgów łączy blokady nerwów z sedacją lub znieczuleniem ogólnym, ponieważ może być niewygodne podczas operacji, aby pacjent pozostawał tylko w jednej pozycji podczas całego zabiegu.
Większość artroskopii trwa mniej niż godzinę, jednak długość każdego zabiegu zależy od tego, co jest wymagane do naprawy.
Przeprowadzenie zabiegu
Ustawienie i przygotowanie pacjenta:
Pacjent podczas zabiegu może być ułożony w dwóch pozycjach:
-pozycja pół-siedząca
-pozycja leżąca
Każde ułożenie ma pewne korzyści. Lekarz wybiera pozycję w oparciu o rodzaj wykonywanej procedury.
Przebieg zabiegu
Chirurg najpierw wstrzykuje płyn do ramienia, w celu wypełnienia stawu, aby można było obserwować wszystkie struktury barku przy pomocy artroskopu. Dzięki temu chirurg obserwuje wnętrze ramienia i wszelkie uszkodzenia.
Po rozpoznaniu danego problemu, do ramienia wprowadzane są instrumenty w celu wykonania właściwych nacięć i napraw, takich jak np. cięcie, chwytanie, zakładanie szwów.
Nacięcie jest zamykane za pomocą szwów lub plastrów zamykających rany (steri-stripów), a następnie pokrywane bandażem.
Powikłania i regeneracja
Większość pacjentów nie doświadcza żądnych powikłań po zabiegu. Jest to jednak zabieg operacyjny, wiec jak w przypadku każdego istnieje ryzyko. Potencjalne problemy mogą obejmować ewentualnie: zakażenie, nadmierne krwawienie, skrzepy krwi czy uszkodzenia naczyń krwionośnych lub nerwów.
Rekonwalescencja może trwać od 1-6 miesięcy. Przez 1-2 tygodni zazwyczaj wymagane jest stosowanie usztywnienia w postaci temblaku. Czasami lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwbólowych, jeśli jest taka konieczność.
Choć ułożenie podczas snu nie wpływa znacząco na proces gojenia się ran, najczęściej pacjenci przez kilka pierwszych dni po zabiegu śpią w pozycji półleżącej lub podpartej.
Powrót do pracy i sportu: zależy od rodzaju przeprowadzanego zabiegu i stopnia uszkodzenia. Najczęściej jest okres czasu od 1 tygodnia do kilku miesięcy.
Rehabilitacja barku
Rehabilitacja barku odgrywa ważną rolę w odzyskaniu pełnej sprawność. Ćwiczenia można najczęściej rozpocząć już w pierwszym tygodniu po zabiegu. Największy nacisk jest kładziony przede wszystkim na ćwiczenia wzmacniające i rozciągające.
dr Jan Paradowski ©
Umów wizytę
Powrót