Spis treści
- Wstęp
- Kiedy wykonywane jest badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej?
- Jak należy przygotować się do badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
- Jak przebiega badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej?
- Jakie jest ryzyko związane z badaniem ultrasonograficznym jamy brzusznej?
- Jaki może być wynik badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
- Jakie są ograniczenia badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
- Jakie są korzyści z badania ultrasonograficznego?
Wstęp
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest bezpieczną i bezbolesną procedurą diagnostyczną. Ultrasonografia opiera się na wykorzystywaniu fal ultradźwiękowych, niesłyszalnych dla ludzkiego ucha. Fale ultradźwiękowe są wysyłane przez specjalną głowicę, przykładaną do ciała pacjenta. Następnie fale te odbijają się od narządów wewnętrznych i powracają do głowicy w postaci echa. Uzyskane informacje są później przetwarzane w obraz wyświetlany na monitorze. Badanie ultrasonograficzne nie wymaga emisji promieniowania jonizującego, dlatego jest całkowicie bezpieczne, nawet dla dzieci i kobiet w ciąży. Otrzymywane obrazy są wyświetlane w czasie rzeczywistym, dlatego ultrasonografia pozwala na obserwację ruchów narządów oraz przepływu krwi. Badanie ultrasonograficzne umożliwia ocenę wielu różnych narządów jamy brzusznej. Do ocenianych struktur należą między innymi:
- Aorta brzuszna – jest to bardzo duże naczynie krwionośne, które biegnie od klatki piersiowej wzdłuż brzucha. Doprowadza krew do dolnej połowy ciała i kończyn dolnych.
- Wątroba – jest dużym narządem, znajdującym się poniżej klatki piersiowej, po prawej stronie jamy brzusznej. Jest narządem, który wytwarza żółć (niezbędną w procesie trawienia tłuszczów) oraz magazynuje węglowodany i rozkłada substancje toksyczne dla organizmu.
- Pęcherzyk żółciowy – jest niewielkim narządem, znajdującym się pod wątrobą. Magazynuje żółć. Podczas spożywania posiłku pęcherzyk żółciowy kurczy się i wydziela żółć do przewodu pokarmowego. Żółć ułatwia trawienie pokarmów oraz wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
- Śledziona – jest narządem biorącym udział w zwalczaniu infekcja, a także w usuwaniu obumarłych krwinek. Śledziona znajduje się po lewej stronie jamy brzusznej.
- Trzustka – jest narządem zlokalizowanym w nadbrzuszu. Wytwarza enzymy trawienne, które są wydzielane do przewodu pokarmowego. Ponadto trzustka wydziela insulinę, która trafia do krwioobiegu i kontroluje poziom glukozy we krwi.
- Nerki – są parzystym narządem, znajdują się w górnej części jamy brzusznej.
Kiedy wykonywane jest badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej?
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest wykonywane m.in. w celu:
- Ustalenia przyczyny bólu brzucha
- Wykrycia oraz zmierzenia tętniaka w aorcie brzusznej. Tętniak aorty brzusznej może objawiać się obecnością dużego pulsującego guza w jamie brzusznej.
- Oceny wielkości, kształtu i umiejscowienia wątroby. Badanie wykonuje się np. w przypadku występowania objawów, takich jak żółtaczka.
- Wykrycia kamieni żółciowych, zapalenia pęcherzyka żółciowego lub niedrożności przewodów żółciowych.
- Określenia wymiarów powiększonej śledziony
- Wykrycia patologii w obrębie trzustki (np. guzów).
- Wykrycia zablokowanego odpływu moczu w nerce. Badanie ultrasonograficzne nerek pozwala na ich pomiar, wykrycie guzów lub zbiorników płynowych oraz ocenę nerek po przeszczepie.
- Wykrycia guzów lub zbiorników płynowych w obrębie jamy brzusznej.
- Kontrolowania toru igły podczas wykonywania biopsji.
- Wykrycia nagromadzenia płynu w obrębie jamy otrzewnej. Taki stan jest nazywany wodobrzuszem. Pod kontrolą ultrasonografii można także wykonać nakłucie, by odbarczyć płyn (tzw. paracenteza).
Jak należy przygotować się do badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
Pacjent powinien poinformować lekarza, jeśli miał wykonywane badanie z wlewką doodbytniczą z barytu w ciągu 2 dni przed ultrasonografią. Resztki kontrastu mogą utrudniać badanie ultrasonograficzne.
W zależności od tego, który narząd jamy brzusznej ma być poddany badaniu, pacjent może wymagać specjalnego przygotowania do badania, na przykład:
- W przypadku badania wątroby, pęcherzyka żółciowego, śledziony i trzustki, pacjent powinien jeść beztłuszczowe posiłki w dniu przed badaniem. Nie należy jeść żadnych posiłków na 8-12 godzin przed badaniem.
- W przypadku badania ultrasonograficznego nerek pacjent powinien wypić kilka szklanek wody na godzinę przed wizytą. Ma to na celu wypełnienie pęcherza moczowego. Pacjent powinien także powstrzymać się od spożywania posiłków na 8-12 godzin przed badaniem, by uniknąć gromadzenia się gazów w jelitach. Nagromadzone gazy mogą utrudnić ocenę nerek.
Jak przebiega badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej?
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest wykonywane przez radiologa lub lekarza innej specjalności, posiadającego odpowiednie kwalifikacje. W zależności od tego, który narząd będzie poddawany badaniu, pacjent może zostać ułożony na plecach lub na boku. Następnie lekarz rozsmarowuje na skórze pacjenta specjalny żel do ultrasonografii. Żel pozwala na lepsze przyleganie głowicy ultrasonograficznej do ciała pacjenta. Głowica ultrasonograficzna jest niewielkim urządzeniem, które wysyła fale ultradźwiękowe. W trakcie badania pacjent może być poproszony o zmianę pozycji, by uzyskać jak najlepsze obrazy narządów wewnętrznych. Podczas przesuwania głowicy po ciele pacjent może odczuwać lekki ucisk, ale badanie nie jest bolesne. Jednakże, jeśli badanie jest wykonywane w celu oceny rozległości urazu, ucisk głowicy może powodować dyskomfort. Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej zwykle trwa około 30-60 minut.
Jakie jest ryzyko związane z badaniem ultrasonograficznym jamy brzusznej?
Badanie usg jamy brzusznej nie wiąże się z ryzykiem dla pacjenta.
Jaki może być wynik badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
Prawidłowy wynik badania ultrasonograficznego jamy brzusznej jest następujący:
- Narządy wewnętrzne mają prawidłową wielkość, kształt i strukturę. Nie ma cech sugerujących obecność nowotworu. W jamie brzusznej nie ma wolnego płynu.
- Aorta brzuszna wygląda prawidłowo, nie ma cech sugerujących obecność tętniaka.
- Grubość ściany pęcherzyka żółciowego jest prawidłowa. Nie widać obecności złogów w drogach żółciowych ani w pęcherzyku.
- Nie widać obecności złogów w nerkach i drogach moczowych.
- Nieprawidłowy wynik badania może być następujący:
- Aorta jest poszerzona lub widoczny jest tętniak aorty.
- Wątroba jest powiększona lub widoczne są zmiany ogniskowe w jej miąższu.
- Ściany pęcherzyka żółciowego są pogrubiałe. Przewody żółciowe są poszerzone. Widoczne są kamienie żółciowe.
- Nerki lub moczowody są powiększone, z powodu zablokowania odpływu moczu. Widoczne są złogi w nerkach lub drogach moczowych.
- Widoczne jest pęknięcie śledziony.
Jakie są ograniczenia badania ultrasonograficznego jamy brzusznej?
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej może nie być miarodajne, w przypadku:
- Pacjentów bardzo otyłych
- Pacjentów, którzy nie są w stanie leżeć bez ruchu podczas badania
- Obecności stolca lub gazów w jelitach
Jakie są korzyści z badania ultrasonograficznego?
- Badanie ultrasonograficzne jest nieinwazyjne
- Podczas ultrasonografii można uzyskać wyraźne obrazy tkanek miękkich, które nie są dobrze widoczne np. na zdjęciach rentgenowskich
- Badanie ultrasonograficzne pozwala uzyskać obrazy w czasie rzeczywistym, dzięki czemu pozwala na wykonywanie biopsji pod kontrolą wzroku
- Badanie ultrasonograficzne jest łatwo dostępne i tanie, w porównaniu z innymi badaniami obrazowymi
Jan Paradowski - jest właścicielem Paradowski Medical Group sp. z o.o., która posiada placówkę medyczną Sport Med w Krakowie przy ulicy Miłkowskiego 11A i przy ul. Wrocławskiej 33. Bogate doświadczenie zagraniczne pozwoliło mu na stosowanie nowoczesnych metod, dostępnych w najlepszych światowych ośrodkach. Jako lekarz wypracował własne schematy leczenia terapiami biologicznymi, jak