W związku z ogromnymi obciążeniami ścięgna Achillesa, jest ono narażone na uszkodzenia poprzez sumujące się mikrourazy. W praktyce lekarza sportowego często spotykam się bólem ścięgna Achillesa. Nagły uraz ścięgna lub jego przewlekłe przeciążenie (tendinopatia lub entezopatia) daje się we znaki wielu sportowcom. Potocznie ból Achillesa nazywany jest jako zapalenie ścięgna Achillesa i mylnie leczone jest inikekcjami sterydu ("blokady"). Tymczasem choroba polega najcześciej na degeneracji włókien kolagenowych tworzących ścięgno. Tak, czy inaczej, choroba powoduje ból wzdłuż tylnej części podudzia, w pobliżu pięty i powyżej. Ścięgno Achillesa jest najsilniejszym ze ścięgien w organizmie. Zapewnia przyczep mięśnia brzuchatego łydki do kości piętowej. Jest jednym z najczęściej używanych ścięgien, pracuje podczas chodzenia, biegania, skakania. W związku z ogromnymi obciążeniami ścięgna Achillesa, jest ono narażone na uszkodzenia poprzez sumujące się mikrourazy. Mikroprzeciążenia powodują zmiany degeneracyjne włókien kolagenowych budujących ścięgno, co doprowadza do osłabienia jego struktury. Początkowo proces niszczenia włókien może przebiegać bezobjawowo i doprowadzić do zerwania ścięgna bez wcześniejszych oznak choroby.
► Przeczytaj o Terapii Osoczem Bogatopłytkowym (czynniki wzrostu = PRP = GPS), którą stosuję w leczeniu uszkodzonych ścięgien - kliknij tutaj
Spis treści:
Uszkodzenie ścięgna Achillesa
Uszkodzenie ścięgna Achillesa najczęściej jest spowodowane przewlekłymi mikro-urazami podczas biegania i skakania. Występuje głównie wśród graczy uprawiających tenis, bieganie, piłkę nożną rekreacyjnie, w wieku między 35 a 45 rokiem życia. Objawy uszkodzenia to m.in. stopniowe zwiększanie się bólu w okolicy pięty i powyżej (5-7 cm od pięty), początkowo tylko w nocy i podczas treningów. W późniejszych etapach, ból może być obecny stale podczas ćwiczeń, a nawet podczas odpoczynku. Kontynuowanie ćwiczeń w takim stanie może spowodować pogłębienie się kontuzji, przez co powrót do pełnej sprawności będzie znacznie trudniejszy.
Najczęstsze objawy uszkodzenia ścięgna Achillesa to:
- Ból i sztywność wzdłuż ścięgna, przeważnie rano
- Ból wzdłuż ścięgna lub z tyłu na pięcie, nasilający się w trakcie chodzenia lub biegania
- Ostry ból następnego dnia po treningu
- Ostroga piętowa (w okolicy kości piętowej – widoczna w zdjęciu RTG i badaniu USG)
- Obrzęk okolicy ścięgna Achillesa, który może występować ciągle i nasilać się wraz z ćwiczeniami
Jeśli doświadczyłeś nagłego "trzasku" w tylnej części łydki lub pięty, może to oznaczać zerwanie ścięgna Achillesa. W takiej sytuacji musisz się konsultować z lekarzem, w celu diagnozy i podjęcia leczenia. Przerwanie ciągłości może być całkowite (zerwanie) lub częściowe (naderwanie). Oba stany wymagają ustalenia odpowiedniego, indywidualnego programu leczenia – operacyjnego lub zachowawczego.
Pierwsza pomoc:
- Ograniczenie aktywności fizycznej (zwłaszcza gry w tenisa, biegania i skakania). Staram się, aby przerwa w grze lub ograniczenie treningów zawsze trwało jak najkrócej.
- W ostrym stanie (obrzęk i ból) dobrym rozwiązaniem są okłady z lodu. Pozwalają złagodzić objawy. Zaleca się powtarzanie takich okładów lub masaży lodem kilka razy w ciągu dnia przez około 5-8 minut.
- Konieczna jest profesjonalna rehabilitacja, zwłaszcza masaże sportowe, ćwiczenia rozciągające (potem również ćwiczenia ekscentryczne i stabilizacyjne). Program rehabilitacji ustalam dla każdego pacjenta indywidualnie, podczas wizyt lekarskich.
- Pamiętaj o prawidłowo dobranym obuwiu.
- Używaj specjalnych wkładek lub bandaży przystosowanych do ścięgna Achillesa, które zapewnią dobrą amortyzację i odciążenie.
- Zaleca się przerwanie biegania, a zamiast tego jazdę na rowerze i pływanie.
- W zerwaniu ścięgna Achillesa u sportowców, leczeniem z wyboru jest operacyjne zeszycie ścięgna.
Jak zapewnić najlepszy powrót do zdrowia:
W większości przypadków leczenie nieoperacyjne ścięgna Achillesa zapewnia ulgę w bólu, choć może potrwać kilka miesięcy, aż objawy całkowicie ustąpią. Aby szybciej przywrócić sprawność i lepiej zregenerować ścięgno, zaleca się ostrzyknięcia ścięgna Achillesa osoczem bogatopłytkowym PRP wg. specjalnego protokołu. Stosuje się równocześnie rehabilitację – prowadzoną zarówno przez fizjoterapeutę, jak i szereg ćwiczeń wykonywanych samodzielnie w domu. Ćwiczenia można rozpocząć od razu, gdy tylko ustąpi największy ból oraz obrzęk. Podczas ćwiczeń należy pamiętać, że kłójący ból to pierwszy sygnał do zmniejszenia obciążeń treningowych. Nic ponad siłę! Ważne jest aby nie przekroczyć progu sotrzejszego bólu, bo może to zaszkodzić terapii. Program ćwiczeń odbudowujących ścięgno Achillesa powinien się odbywać w trzech etapach, jak opisano poniżej, wraz z praktycznymi wskazówkami.
Etap 1. Ćwiczenia.
Poniższe ćwiczenia pomogą wzmocnić mięśnie łydki i zmniejszyć przykurcze ścięgna Achillesa.
-Rozciąganie długich mięśni łydki:
Zrób krok do przodu uginając ją, a drugą trzymając wyprostowaną z piętą przy ziemi. Kolano kończyny z uszkodzonym ścięgnem Achillesa należy trzymać wyprostowane
Pozostając w wyżej opisanej pozycji, przesuń ciężar tylnej nogi do przedniej nogi i naciśnij piętę tylnej nogi mocno przy podłodze. Połóż ręce np. na ścianie. Napięcie powinno być odczuwane wysoko w łydce. Wytrzymaj w tej pozycji przez 15-20 sekund, odczekaj 20 sekund i powtórz jeszcze trzy razy.
-Rozciąganie krótkich mięśni łydki:
Zacznij od tej samej pozycji, jak powyżej. Opierając się o ścianę ugnij kolano tylnej nogi, nadal utrzymując piętę na podłodze. Napięcie powinno być odczuwane niżej w łydce. Wytrzymaj w tej pozycji 15-20 sekund, odpocznij o 20 sekund i powtórz trzy razy całe ćwiczenie.
-Rozciąganie mięśni stopy:
Usiądź na krześle. Ruszaj nogą z uszkodzonym ścięgnem Achillesa w powietrzu, starając się „napisać” litery alfabetu. Złóż ręcznik i staraj się go chwycić palcami nogi. Wykonuj to ćwiczenie przez 15-20 sekund, a po kilku sekundach odpoczynku powtórz jeszcze 10-20 razy.
-Wzmacnianie mięśni łydki:
Stań na krawędzi schodów lub stabilnym podwyższeniu. Taka pozycja pozwoli ci poruszać się w górę i w dół, nie uderzając piętą o schody. Należy uważać aby utrzymać odpowiednią równowagę, np. trzymając się poręczy. Unieś pięty od podłoża, a następnie powoli je opuść do możliwie najniższego punktu. Powtórz tą czynność 20 razy. Ćwiczenie powinno się odbywać w powolnym, kontrolowanym tempie. Gwałtowny ruch może stworzyć ryzyko uszkodzenia ścięgna.
Najlepiej jest, aby równomiernie obciążać obie nogi podczas wchodzenia pod górę, oraz opierać się na uszkodzonej nodze tylko podczas schodzenia w dół. To ćwiczenie najlepiej jest powtarzać dwa razy dziennie, przez 5 minut. Ćwiczenie powinno być wykonywane z rozszerzonymi i lekko ugiętymi kolanami. Powinno się kontynuować takie ćwiczenie, nawet jeśli ból jest odczuwany. Ćwiczenie można przerwać tylko, kiedy ból będzie zbyt silny i nabierze kłującego charakteru. Aby zwiększyć obciążenie ćwiczenia, załóż na plecy ciężki plecak (np. z całą literaturą piękną Twojego ulubionego autora :)
- Aby zachować ogólną sprawność fizyczną, zaleca się codzienną jazdę na rowerze lub pływanie przez min. 15-30 minut.
Etap 2: Odbudowa
Kiedy wykonywane ćwiczenia z pierwszego etapu nie będą już sprawiać trudności, można rozpocząć treningi przygotowujące do powrotu do sportu, który uprawiasz zawodowo:
- Rób drobne, szybkie kroki w miejscu, na przemian prawą i lewą nogą.
- Jeśli pierwsze ćwiczenie nie wywołuje bólu, rozpocznij jogging w miejscu. Rób małe kroki, stając na pełnej stopie. Takie ćwiczenia, pozwolą odpowiednio przygotować mięśnie do powrotu do biegania lub gry.
-Następnie włącz ćwiczenia związane ze sprintem, np: biegnij, zatrzymaj się i zawróć.
Etap 3: Powrót do gry
Po takich przygotowaniach powrót na kort może być już możliwy. Rozpocznij grę, odbijając piłkę o ścianę i stopniowo zwiększaj odległość. Staraj się dobrze ustawiać do odbierania piłek, robiąc drobne kroki.
W ciągu najbliższych dwóch tygodni, możliwe będzie włączenie do treningów ćwiczeń, które wymagają pokonywania większych odległości do odebrania piłki (z boku na bok).
Następnie można do treningów włączyć niski volley oraz odbicia znad głowy.
Stopniowo zaleca się powrót do krótkich gier na punkty, z serwisem, a następnie pełne próbne mecze.
Zapobieganie uszkodzeniom ścięgna Achillesa:
Nie zawsze jest możliwe uniknięcie ponownego urazu ścięgna Achillesa, jednak można zmniejszyć ryzyko poprzez zwracanie uwagi na następujące aspekty:
- Wykonuj pełną rozgrzewkę przed grą. Po skończonym treningu staraj się odpocząć i schłodzić przez ok. 10 minut. Pamiętaj o ćwiczeniach rozciągających m.in. ścięgno Achillesa na rozgrzanych mięśniach po rozgrzewce oraz zawsze po skończonym treningu.
- Niewłaściwe obuwie często jest jedną z przyczyn uszkodzeń. Utrzymanie stabilności wokół stawu skokowego jest niezbędne. Upewnij się, że obuwie dobrze się układa wokół kostki i że podstawa pięty jest wystarczająco szeroka. Podeszwa obuwia powinna być elastyczna. Punkt zgięcia powinien się znajdować pod śródstopiem, a nie na środku stopy. Pamiętaj, żeby nowe buty rozchodzić przed pierwszą grą. Nie zakładaj nowych butów przez ważnym meczem.
- Po trudnym meczu lub treningu, masaż może pomóc rozluźnić mięśnie łydek i złagodzić napięcie ścięgna Achillesa. Ponadto, zwiększy się przepływ krwi w tkankach, dzięki czemu zmniejszą się skurcze mięśni, a regeneracja osiągnie optymalny poziom. Masaż sportowy jest trudny i powinien być wykonywany przez fizjoterapeutów sportowych, z którymi współpracuję.
- Nie należy zbyt szybko zwiększać częstotliwości i długości meczy po takim urazie. W przypadku zmiany okoliczności, jak nowe buty czy inna nawierzchnia (zwłaszcza przejście z kortów ceglastych na hard court – twarde korty), organizm musi mieć wystarczająco dużo czasu, by przyzwyczaić się do zmian.
- W okresie rekonwalescencji po kontuzji kostki – skręceniu stawu skokowego, mogą również wystąpić problemy ze ścięgnem Achillesa. Może to być spowodowane płynem gromadzącym się wokół ścięgna Achillesa (w różnych lokalizacjach, które możemy uwidocznić w badaniu USG, zwłaszcza w dynamicznym badaniu ścięgna) i zwiększeniem niestabilności stawu skokowego, co zwiększa obciążenia ścięgna Achillesa. Dolegliwości te można zminimalizować poprzez czasowe korzystanie z ortezy stawu skokowego.
Reasumując, postępowanie w przypadku bólu ścięgna Achillesa jest wielokierunkowe i wymaga:
-
szybkiej diagnozy u lekarza sportowego z wykonaniem badania USG, również dynamicznego (w ruchu),
-
terapii ostrzykiwania ścięgna Achillesa precyzyjnie pod kontrolą USG osoczem bogatopłytkowym PRP - czynnikami wzrostu pozyskiwanymi z własnej krwi pacjenta. Zabiegi wykonuję według specjalnego protokołu dla ścięgna Achillesa,
- wczesnej rehabilitacji u fizjoterapeuty sportowego, zgodnie z wytycznymi lekarza sportowego,
- ćwiczeń wykonywanych początkowo pod kontrolą fizjoterapeuty, a następnie także we własnym zakresie przez samego pacjenta (po przeszkoleniu)
- kontroli lekarskich z badaniem USG w celu zobrazowania regeneracji ścięgna i określenia czasu i stopnia powrotu do wyczynowego sportu.
W Sport-Med wykonujemy zabiegi jak:
- małoinwazyjne, endoskopowe leczenie zwapnień ścięgna Achillesa
- endoskopowe usunięcie przerośniętej błony maziowej w przyleganiu ściegna Achillesa (konflikt tylny) - głównie u sportowców
- endoskopowe uwalnianie zrostów
- zabiegi zeszycia Achillesa ( zerwane ściegno Achillesa )
dr Jan Paradowski ©
Umów wizytę
Powrót
Jan Paradowski - jest właścicielem Paradowski Medical Group sp. z o.o., która posiada placówkę medyczną Sport Med w Krakowie przy ulicy Miłkowskiego 11A i przy ul. Wrocławskiej 33. Bogate doświadczenie zagraniczne pozwoliło mu na stosowanie nowoczesnych metod, dostępnych w najlepszych światowych ośrodkach. Jako lekarz wypracował własne schematy leczenia terapiami biologicznymi, jak terapia PRP, czy