Spis treści:

1. Opis
2. Przyczyna
3. Objawy
4. Badanie lekarskie
5. Leczenie

Co to jest ganglion?

Gangliony (torbiele galaretowate) są najczęściej występującymi guzkami w obrębie dłoni. Nie są zmianami złośliwymi i w większości przypadków są nieszkodliwe. Występują w różnych lokalizacjach, ale najczęściej tworzą się na grzbietowej powierzchni nadgarstka. Ganglion na pierwszy rzut oka może wyglądać jak wystająca kość nadgarstka. Gangliony wymagają diagnostyki USG nadgarstka lub ręki – umów wizytę, klikając tutaj.

Gangliony są wypełnione płynem i w krótkim czasie mogą się pojawić, zniknąć, bądź zmienić swój rozmiar. W wielu przypadkach torbiel galaretowata nie wymaga leczenia, ale zawsze wymaga weryfikacji lekarskiej.

Jednakże, jeśli torbiel jest bolesna, zaburza ruchomość lub stanowi defekt kosmetyczny, istnieje kilka możliwości leczenia. 

Opis

Najczęstszą lokalizacją ganglionu jest grzbietowa powierzchnia nadgarstka.

Ganglion wystaje ze stawu, przypominając balonik na sznurku. Wyrasta z tkanek otaczających staw, takich jak więzadła, pochewki ścięgien i błony maziowe. Torbiel galaretowata może powstawać w różnych stawach dłoni i nadgarstka, zarówno po stronie grzbietowej jak i dłoniowej, a także w obrębie końcowych stawów palców oraz u ich podstawy. 

Gangliony różnią się między sobą wielkością i w wielu przypadkach powiększają się wraz ze zwiększoną aktywnością nadgarstka. Wraz z odpoczynkiem, guzek zazwyczaj zmniejsza się. 

W rzadszych przypadkach może powstawać ganglion kolana lub stopy.

Przyczyna

Nie wiadomo do końca, co powoduje tworzenie się torbieli galaretowatej.  Najczęściej występuje u młodych osób, w wieku między 15 a 40 lat, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Gangliony są powszechne u osób uprawiających gimnastykę, które stale obciążają nadgarstek. Najprawdopodobniej jest to reakcja pochewki ścięgna, błony maziowej, osłonki więzadła na obciążenie (tworzy się obrzęk i zwiększona ilość płynu, która uwypukla tkanki tworząc ganglion). 

Torbiel galaretowata, która rozwija się w stawie międzypaliczkowym dalszym  - zwana również torbielą śluzową - zazwyczaj jest związana z zapaleniem stawu w obrębie palca. Ganglion na palcu częściej występuje u kobiet w wieku między 40 a 70 lat. 

Objawy

Większość ganglionów przybiera kształt wyraźnego guzka, jednakże mniejsze torbiele mogą pozostawać schowane pod skórą (ganglion ukryty). Mimo, że wiele torbieli galaretowatych nie wywołuje żadnych dolegliwości, to jeśli wywiera ona ucisk na nerwy biegnące w obrębie stawu, wówczas może powodować ból, mrowienie i osłabienie mięśni. Rzadziej jest powodem konfliktu z ścięgnami lub wywiera odcisk na kości. Takie stany są wskazaniem do leczenia.

Duże torbiele, nawet jeśli nie są bolesne, mogą stanowić defekt kosmetyczny i również stanowią wskazanie do zabiegu.

Badanie lekarskie

►Wywiad i badanie lekarskie 

Podczas wstępnej wizyty dr Paradowski omówi z Tobą dotychczasowy przebieg choroby i jej objawy. Może zapytać, od jak dawna pojawiła się torbiel, czy zmieniły się jej rozmiary i czy jest bolesna. 

Uciśnięcie zmiany pozwoli lekarzowi określić tkliwość w obrębie torbieli. Ponieważ torbiel jest wypełniona płynem (lub gęstym żelem), jest przezroczysta. Lekarz może użyć latarki, żeby sprawdzić, czy przez torbiel prześwieca światło. 

►Badania obrazowe

USG lub MRI (rezonans magnetyczny). Te badania obrazowe lepiej ukazują tkanki miękkie, takie jak ganglion. Czasami rezonans magnetyczny lub badanie ultrasonograficzne jest konieczne do zobrazowania ukrytego ganglionu, który nie jest widoczny gołym okiem lub do odróżnienia torbieli od innych guzów. USG pozwala na nakłucie, aspirację i podanie leku precyzyjnie do światła ganglionu. Przeczytaj więcej o USG i zobacz filmy z badań ultrasonograficznych – kliknij tutaj.

Zdjęcie rentgenowskie. To badanie pozwala uzyskać wyraźne obrazy twardych struktur, takich jak kość. Mimo, że zdjęcie rentgenowskie nie uwidoczni torbieli galaretowatej, może być wykorzystane do wykluczenia innych schorzeń, takich jak zapalenie stawów lub nowotwór kości. 

Leczenie

Ganglion sposoby leczenia:

►Leczenie zachowawcze

Wstępne leczenie dużej części torbieli galaretowatej jest niechirurgiczne.

• Obserwacja. Ponieważ ganglion nie jest zmianą złośliwą i może ustąpić samoistnie, to jeżeli nie powoduje on dolegliwości, lekarz może zalecić czekanie i obserwowanie, celem upewnienia się, że nie pojawią się jakieś niepokojące zmiany.
• Unieruchomienie. Aktywność zazwyczaj powoduje powiększanie się rozmiarów ganglionu i zwiększa ucisk na nerwy, wywołując ból. Opaska lub stabilizator nadgarstka może zmniejszyć dolegliwości i sprawić, że torbiel zmniejszy się. W miarę jak ból się zacznie ustępować, lekarz może zalecić wykonywanie ćwiczeń, żeby wzmocnić nadgarstek i zwiększyć zakres ruchów. 
• Aspiracja. Jeżeli ganglion wywołuje ból lub ogranicza aktywność, płyn może zostać odessany z torbieli. Zabieg ten nosi nazwę aspiracji. W naszej placówce medycznej wykonywany jest zawsze pod kontrolą USG, w celu zapewnienia precyzji. Obszar wokół torbieli zostaje znieczulony i torbiel jest nakłuwana za pomocą igły, tak żeby umożliwić usunięcie płynu. Aspiracja często nie usuwa ganglionu, ponieważ jego ‘korzeń’, czyli połączenie ze stawem lub pochewką ścięgnistą nie zostaje usunięty. Ganglion, podobnie jak chwast, odrośnie, jeśli nie usunie się jego korzenia. W wielu przypadkach torbiel nawraca po wykonaniu zabiegu aspiracji. Zabieg aspiracji najczęściej jest zalecany w przypadku ganglionów zlokalizowanych na grzbiecie nadgarstka.

►Leczenie chirurgiczne

Lekarz może zalecić leczenie operacyjne, jeśli objawy nie ulegną złagodzeniu pod wpływem leczenia zachowawczego lub guzek na nadgarstku pojawi się ponownie po aspiracji. Procedura usunięcia ganglionu nosi nazwę wycięcia.

Operacja ganglionu polega na usunięciu torbieli wraz z zajętą torebką stawową lub pochewką ścięgnistą, które są uważane za punkt wyjścia zmiany. Jednakże nawet po wycięciu torbieli istnieje niewielkie ryzyko jej nawrotu.

Wycięcie torbieli jest procedurą wykonywaną ambulatoryjnie i pacjent może wrócić do domu po okresie obserwacji w sali pozabiegowej. Po zabiegu pacjent może odczuwać tkliwość i dyskomfort oraz może występować obrzęk. Powrót do normalnej aktywności zazwyczaj jest możliwy po upływie od 2 do 6 tygodni po zabiegu.

Pokrewne tematy: 

• Zespół kanału nadgarstka 
• Choroba deQuervaina (ból nadgarstka powyżej kciuka)
• Nasze operacje