Spis treści:

1. Wstęp

2. Jakie są przyczyny tocznia rumieniowatego układowego?

3. Jakie są objawy tocznia rumieniowatego układowego?

4. Jak przebiega diagnostyka tocznia rumieniowatego układowego?

5. Jakie są metody leczenia tocznia rumieniowatego układowego?

1. Wstęp

Toczeń rumieniowaty układowy to przewlekła choroba, która powoduje stan zapalny dotyczący wielu organów. Toczeń zajmuje skórę, stawy, ale także nerki, opłucną, osierdzie i mózg. Wielu pacjentów doświadcza zmęczenia, utraty masy ciała i gorączki. Rzuty w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego mogą być łagodne i ciężkie. Toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, że u jej podłoża leży nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, który uszkadza zdrowe tkanki.

2. Jakie są przyczyny tocznia rumieniowatego układowego?

Nie do końca wiadomo, co powoduje tocznia. Uważa się, że w patogenezie tej choroby biorą udział czynniki genetyczne, hormonalne i środowiskowe. W przebiegu tocznia dochodzi do zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego, który zaczyna atakować prawidłowe tkanki organizmu.

Zauważono, że toczeń może występować rodzinnie, a także niektóre grupy etniczne są bardziej narażone na wystąpienie tej choroby. Toczeń częściej dotyczy Afroamerykanów, Azjatów, Latynosów. Lekarze uważają, że rolę w patogenezie tocznia mogą odgrywać także estrogeny. Aż 9 na 10 przypadków tocznia dotyczy kobiet, co może sugerować związek poziomu estrogenów z rozwojem tocznia.

3. Jakie są objawy tocznia rumieniowatego układowego?

Toczeń może dotyczyć praktycznie każdej części ciała, do najczęstszych objawów można zaliczyć:

• bóle stawów

• gorączkę

• obrzęk stawów

• przewlekłe zmęczenie

• wysypkę

• ból w klatce piersiowej przy oddychaniu

• rumień na twarzy, w kształcie motyla

• wypadanie włosów

• nadwrażliwość na światło słoneczne

• owrzodzenia w jamie ustnej i w jamie nosowej

• objaw Raynauda (blednięcie i sinienie palców)

• łatwe siniaczenie się

• bóle mięśni

• powiększenie węzłów chłonnych

• zawroty głowy

Objawy choroby pojawiają się co jakiś czas, podczas tzw. rzutów. Część objawów może ustępować całkowicie, niektóre mogą się utrzymywać stale.

4. Jak przebiega diagnostyka tocznia rumieniowatego układowego?

W diagnostyce tocznia znajdują zastosowanie m.in. następujące badania:

• przeciwciała przeciwjądrowe (ANA). Dodatni wynik ANA może wystąpić również u zdrowych osób i sam w sobie nie świadczy o obecności tocznia. Tylko u nielicznych pacjentów występuje toczeń bez obecności przeciwciał ANA.

• przeciwciała antyfosfolipidowe – należą do nich przeciwciała antykardiolipinowe, przeciwciała przeciwko ß2 glikoproteinie-1 i antykoagulant toczniowy.

• przeciwciała przeciw dsDNA i przeciwciała anty-Sm.

• odczyn kiłowy – jego wynik w toczniu jest często dodatni, mimo że pacjent nie choruje na kiłę.

• poziom wskaźników stanu zapalnego - OB, CRP – u chorych z toczniem może być podwyższony.

• morfologia krwi – u pacjentów z toczniem może występować m.in. leukopenia, anemia, trombocytopenia

• wskaźniki układu krzepnięcia

• kreatynina, wskaźnik GFR, badanie ogólne moczu – w celu oceny funkcji nerek

• AST, ALT – w celu oceny funkcji wątroby

5. Jakie są metody leczenia tocznia rumieniowatego układowego?

W leczeniu tocznia rumieniowatego układowego stosuje się następujące leki:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. aspirynę, ibuprofen, naproksen

• leki przeciwmalaryczne – mogą pomóc w leczeniu wysypki, owrzodzeń w jamie ustnej i bólów stawów. Zmniejszają także ryzyko zakrzepów.

• kortykosterydy – ich działanie polega na osłabieniu odpowiedzi immunologicznej. Ich działanie jest szybkie, zmniejszają obrzęk i bolesność stawów. Niestety mają wiele skutków ubocznych, dlatego nie należy stosować ich przewlekle.

• leki immunosupresyjne – podobnie jak kortykosterydy mają na celu zmniejszenie odpowiedzi immunologicznej. Do leków tej grupy należą m.in.: azatiopryna, cyklofosfamid, metotreksat.

• leki przeciwkrzepliwe – mają na celu zapobieganie powikłaniom zakrzepowym w przebiegu tocznia

• przeciwciała monoklonalne – podaje się je dożylnie lub podskórnie, do tej grupy należą m.in.: belimumab, rytuksymab

Oprócz opisanych metod leczenia zaleca się pewne modyfikacje stylu życia, które mogą pomóc w zapobieganiu wystąpieniu rzutu choroby. Korzystne może być:

• stosowanie zbilansowanej diety

• rzucenie palenie tytoniu

• wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych

• używanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym

• szczepienie przeciwko grypie

Jeżeli występują u Ciebie objawy przypominające toczeń, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą reumatologiem z naszej placówki, by postawić właściwą diagnozę i szybko rozpocząć leczenie.