Blokada kręgosłupa

Spis treści:

• Zastrzyki zewnątrzoponowe
• Zastrzyki w obrębie stawów międzywyrostkowych
• Wstrzyknięcie do stawu krzyżowo-biodrowego
• Dyskografia prowokacyjna

1. Zastrzyki w obrębie kręgosłupa

Zastrzyki w obrębie kręgosłupa są wykonywane w dwóch celach. Po pierwsze, mogą być wykonywane, żeby określić przyczynę bólu pleców, nóg, szyi lub ramienia (zastrzyk diagnostyczny). Po drugie, iniekcje do kręgosłupa są wykorzystywane w leczeniu bólu (zastrzyk leczniczy).

Większość wstrzyknięć do kręgosłupa jest wykonywana jako jeden z elementów bardziej złożonego programu leczenia. Jednoczesne leczenie prawie zawsze obejmuje program ćwiczeń wzmacniających lub zachowujących ruchomość kręgosłupa (ćwiczenia rozciągające) i jego stabilność (ćwiczenia wzmacniające).   

2. Procedura

Wstrzyknięcia w obrębie kręgosłupa są wykonywane pod kontrolą RTG, podczas tzw. fluoroskopii. To pozwala potwierdzić prawidłowe miejsce podania leku i zwiększa bezpieczeństwo. Żeby to umożliwić, płynny środek cieniujący (kontrast) jest wstrzykiwany przed podaniem leku. Jeśli kontrast nie dostaje się we właściwe miejsce, zmieniana jest pozycja igły i dodatkowa porcja środka cieniującego jest wstrzykiwana, aż do uzyskania prawidłowego przepływu. Lek nie jest podawany, dopóki nie uzyska się odpowiedniego przepływu środka kontrastującego.   

3. Rodzaje wstrzyknięć w obrębie kręgosłupa

Zastrzyki zewnątrzoponowe

Zastrzyk zewnątrzoponowy jest wykonywany w celu leczenia bólu, który rozpoczyna się w okolicy kręgosłupa i promieniuje do ramienia lub nogi. Ból ramienia lub nogi często pojawia się, gdy nerw ulegnie stanowi zapalnemu lub jest uciśnięty. 

Iniekcja zewnątrzoponowa polega na wstrzyknięciu anestetyku  i leku przeciwzapalnego, takiego jak steryd (np. kortyzon) w okolice objętego schorzeniem nerwu. To ogranicza stan zapalny i  zmniejsza lub całkowicie znosi ból. Ten rodzaj zastrzyku ma zastosowanie terapeutyczne.

Dla celów diagnostycznych, wstrzyknięcie w obrębie kręgosłupa może być wykonane w określony nerw, by  móc określić, czy jest on źródłem bólu. Czasami wstrzykiwany jest jedynie lek znieczulający. Natychmiastowa odpowiedź na zastrzyk jest uważnie obserwowana. Jeśli ból zostanie całkowicie lub prawie całkowicie uśmierzony, wówczas dany nerw jest pierwotnym źródłem dolegliwości bólowych. Jeśli ulga jest niewielka, to oznacza, że istnieje inne źródło bólu.

Zastrzyki w obrębie stawów międzywyrostkowych

Wstrzyknięcia do stawów międzywyrostkowych również mogą być wykonywane zarówno w celach diagnostycznych jak i terapeutycznych.

Ten typ zastrzyków zazwyczaj jest wykonywany w przypadku bólu spowodowanego chorobami zwyrodnieniowymi stawów lub urazem. Są stosowane w przypadku bólu szyi, środkowej i dolnej części kręgosłupa. Ból nie musi być ograniczony wyłącznie do linii środkowej kręgosłupa, ponieważ schorzenia tego typu mogą wywoływać ból promieniujący do ramion, pośladków i ud.

.

Dla celów diagnostycznych  wykonuje się dwa rodzaje wstrzyknięć do stawów międzywyrostkowych: bezpośrednie wstrzyknięcie środka znieczulającego do stawu lub znieczulenie nerwów przenoszących impulsy bólowe ze stawu (środkowe gałęzie nerwu).  Jeśli udaje się uzyskać znaczne zmniejszenie bólu po wstrzyknięciu leku znieczulającego, wówczas terapeutyczne wstrzyknięcie sterydu może zapewnić długotrwałą ulgę w bólu szyi lub dolnego odcinka kręgosłupa.

Jeśli zastrzyki z leków znieczulających wskazują na to, że dany nerw jest źródłem bólu, następnym krokiem jest zablokowanie impulsów bólowych na dłuższy okres czasu. Można to osiągnąć przy pomocy ablacji falami radiowymi lub uszkadzając nerwy unerwiające dany staw, poprzez technikę ‘przypalania’.

Wstrzyknięcie do stawu krzyżowo-biodrowego

Wstrzyknięcia do stawu krzyżowo-biodrowego są pod wieloma względami podobne do wstrzyknięć do stawów międzywyrostkowych. Stawy krzyżowo-biodrowe znajdują się między kością krzyżową a kością biodrową (część miednicy).

Wykazano, że schorzenia dotyczące stawu krzyżowo-biodrowego wywołują ból w obrębie dolnego odcinka pleców, pośladków i nogi. Zazwyczaj jeden staw jest bolesny i wywołuje dolegliwości po jednej stronie ciała. Rzadziej występuje obustronny ból stawów krzyżowo-biodrowych.

Zablokowanie stawu krzyżowo biodrowego może być wykonywane zarówno w celach diagnostycznych jak i leczniczych. Znieczulenie stawu krzyżowo-biodrowego pod kontrolą RTG jest uznawane za złoty standard w diagnostyce bólu stawu krzyżowo-biodrowego. Diagnostyczna iniekcja środka znieczulającego do stawu krzyżowo-biodrowego powinna znacząco zmniejszyć ból odczuwany w dolnej części pleców, pośladkach lub udzie.

Terapeutyczny zastrzyk typowo składa się z leku sterydowego i ma na celu przyniesienie długotrwałej ulgi w bólu.

Dyskografia prowokacyjna

Dyskografia prowokacyjna jest rodzajem wstrzyknięcia w obrębie kręgosłupa, wykonywanego jedynie w diagnozowaniu bólu. Nie ma zastosowania w jego uśmierzaniu. Ma na celu wierne odtworzenie typowego bólu odczuwanego przez pacjenta. Wykonuje się ten zabieg, by znaleźć źródło utrzymującego się bólu pleców, który nie poddaje się kompleksowemu leczeniu zachowawczemu. Może poważnie spotęgować istniejący ból pleców.

Dyskografia jest stosowana rzadziej niż inne rodzaje wstrzyknięć w obrębie kręgosłupa, wymienione powyżej. Zazwyczaj jest wykonywana przy rozważaniu chirurgicznego leczenia bólu dolnego odcinka kręgosłupa. Dane uzyskane na podstawie dyskografii są pomocne w planowaniu operacji.

Dyskografia polega na stymulowaniu i wywieraniu nacisku na krążek międzykręgowy, poprzez wstrzykiwanie płynu  do galaretowatego tworu w środku krążka międzykręgowego (tzw. jądra miażdżystego).  Wstrzyknięcie wykonuje się w kilku krążkach, żeby odróżnić krążek dotknięty schorzeniem, od krążka prawidłowego.  Do kryteriów wykorzystywanych w identyfikowaniu bolesnego krążka należą rodzaj i lokalizacja bólu oraz obraz krążka na zdjęciu RTG po wykonaniu procedury.

4. Powikłania

Zabiegi polegające na wykonywaniu wstrzyknięć w obrębie kręgosłupa są ogólnie rzecz biorąc bezpieczne. Jeśli występują powikłania, są one zazwyczaj niewielkie i ustępują samoistnie. Do powikłań wstrzyknięć w obrębie kręgosłupa zaliczają się m.in.:

• Krwawienie
• Zakażenie
• Uszkodzenie nerwu
• Zapalenie pajęczynówki
• Paraliż
• Jałowa martwica
• Popunkcyjny ból głowy
• Osłabienie mięśni
• Nasilenie bólu

Do częstych skutków ubocznych stosowania sterydów należą:

• Zaczerwienienie twarzy
• Wzmożony apetyt
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego
• Nudności
• Biegunka
• Podwyższony poziom glukozy we krwi

U niektórych osób wykonywanie iniekcji w obrębie kręgosłupa jest niewskazane.  Należą do nich osoby z:

• Zakażeniem skóry w miejscu iniekcji
• Zaburzeniami krzepnięcia
• Niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą
• Uczuleniem na środek cieniujący, leki znieczulające lub sterydy

Zobacz też:

• rehabilitacja i leczenie kręgosłupa