Spis treści:
2. Jakie są najczęstsze schorzenia neurologiczne?
1. Wstęp
Neurologia to gałąź medycyny, skupiająca się na schorzeniach układu nerwowego. Układ nerwowy człowieka ma składową ośrodkową – rdzeń kręgowy i mózg oraz składową obwodową – układ somatyczny i autonomiczny. Obie te składowe wspólnie kontrolują pracę całego organizmu. Jeśli któraś część układu nerwowego ulegnie uszkodzeniu, mogą pojawiać się problemy np. z poruszaniem się, mówieniem, połykaniem, oddychaniem, zapamiętywaniem. Istnieje kilkaset schorzeń neurologicznych.
2. Jakie są najczęstsze schorzenia neurologiczne?
· Udary mózgu
◦ Udar mózgu to stan, w którym w wyniku zaburzenia krążenia krwi dochodzi do upośledzenia czynności mózgu. Udar mózgu może być krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu). Udar mózgu jest stanem wymagającym jak najszybszej interwencji medycznej. Objawy udaru różnią się w zależności od tego, jaki obszar mózgu jest nim dotknięty. Do najczęstszych objawów należą: problemy w mówieniu lub rozumieniu mowy; drętwienie lub paraliż twarzy, rąk, nóg, zwykle po jednej stronie ciała; zaburzenia widzenia, silny ból głowy, trudności z chodzeniem.
· Choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera
◦ Choroba Parkinsona to postępująca zwyrodnieniowa choroba prowadząca do drżenia, sztywności i trudności z chodzeniem, równowagą i koordynacją. Objawy choroby Parkinsona zwykle nasilają się z czasem, prowadząc do problemów z poruszaniem się i mówieniem. Mogą pojawiać się także zmiany w zachowaniu, problemy ze snem, depresja, zaburzenia pamięci i zmęczenie. Choroba ta częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Objawy choroby Parkinsona zwykle pojawiają się w wieku około 60 lat. Choroba rozwija się z powodu zmian zwyrodnieniowych komórek nerwowych w istocie czarnej. Neurony te produkują neuroprzekaźnik zwany dopaminą. Zwyrodnienie tych neuronów prowadzi do zmniejszenia ilości dopaminy, co z kolei powoduje zaburzenia w wykonywaniu ruchów.
◦ Choroba Alzheimera to najczęstsza postać otępienia, która objawia się zaburzeniami pamięci, myślenia i zachowania. Objawy z czasem są na tyle zaawansowane, że utrudniają choremu codzienne funkcjonowanie. Głównym czynnikiem ryzyka Alzheimera jest podeszły wiek, choroba ta najczęściej dotyczy osób w wieku 65 lat i powyżej. Średnia długość życia po postawieniu diagnozy wynosi 4-87 lat. Przyczyny choroby Alzheimera wciąż są słabo poznane i możliwe jest jedynie leczenie objawowe.
· Choroby genetyczne, takie jak pląsawica Huntingtona, czy dystrofie mięśniowe
◦ Pląsawica Huntingtona to postępująca choroba ośrodkowego układu nerwowego, prowadząca do wykonywania niekontrolowanych ruchów, problemów emocjonalnych i utraty zdolności poznawczych. Najczęstsza postać tej choroby ujawnia się u osób dorosłych w wieku 30-40 lat. Do wczesnych objawów należą: drażliwość depresja, drobne mimowolne ruchy, problemy z koordynacją, trudności z uczeniem się. U wielu osób rozwijają się tzw. ruchy pląsawicze. Wraz z postępem choroby stają się one coraz bardziej nasilone. Z czasem pojawiają się problemy z chodzeniem, mówieniem, połykaniem. Chorzy zwykle przeżywają około 15-20 lat od momentu pierwszych objawów.
◦ Dystrofie mięśniowe to grupa chorób prowadzących do osłabienia i uszkodzenia mięśni. Uszkodzenie to jest spowodowane brakiem białka zwanego dystrofiną, niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania mięśni. Brak dystrofiny prowadzi do problemów z chodzeniem, połykaniem i koordynacją ruchową. Dystrofia mięśniowa może objawić się w każdym wieku, ale najczęściej diagnoza jest stawiana w dzieciństwie. Choroba ta częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Przebieg choroby różni się w zależności od typu dystrofii, ale większość chorych z czasem traci zdolność chodzenia. Najczęstsze postacie to: dystrofia mięśniowa Duchenne’a, postać obręczowa, postać twarzowo-łopatkowo-ramienna, dystrofia miotoniczna.
· Zaburzenia rozwojowe układu nerwowego, takie jak rozszczep kręgosłupa
◦ Rozszczep kręgosłupa to wada wrodzona, która powstaje wskutek nieprawidłowego rozwoju kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Jest to rodzaj wady cewy nerwowej, czyli struktury, z której w rozwoju embrionalnym powstaje mózg, rdzeń kręgowy i tkanki je otaczające. W prawidłowych warunkach cewa nerwowa powstaje we wczesnej ciąży i zamyka się do około 28 dnia po poczęciu. W przypadku dzieci z rozszczepem kręgosłupa część cewy nerwowej nie zamyka się, prowadząc do powstawania wad w obrębie rdzenia kręgowego i kręgosłupa. Skutki rozszczepu kręgosłupa są ściśle zależne od stopnia zaawansowania wady i jej umiejscowienia. W części przypadków konieczne jest leczenie chirurgiczne.
· Nowotwory
◦ Nowotwory mózgu to zmiany zbudowane z nieprawidłowych komórek, które ulegają niekontrolowanym wzrostom i podziałom. Nowotwory mózgu mogą być zmianami pierwotnymi, czyli wywodzącymi się z tkanek mózgu lub otaczających struktur oraz zmianami wtórnymi, czyli przerzutami nowotworów złośliwych z innych części ciała. Nowotwory pierwotne mózgu mogą być łagodne lub złośliwe. Przerzuty do mózgu występują u prawie 25% osób z nowotworami złośliwymi.
· Choroby infekcyjne, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
◦ Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to choroba dotycząca błon pokrywających mózg i rdzeń kręgowy. Podczas zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych dochodzi do zakażenia płynu otaczającego opony. Najczęstszymi przyczynami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych są zakażenia wirusowe i bakteryjne. Do rzadszych przyczyn należą: nowotwory, grzyby, leki. Objawami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych mogą być: utrata apetytu, drażliwość, senność, gorączka, światłowstręt, nudności, wymioty, sztywność karku.
· Padaczka
◦ Terminem padaczka (epilepsja) określa się grupę chorób ośrodkowego układu nerwowego, w których występuje nieprawidłowa aktywność mózgu, prowadząca do drgawek lub okresów dziwnego zachowania czy utraty świadomości. Objawy napadów padaczkowych mogą być bardzo różne, najczęściej występują napady drgawkowe (ogniskowe lub uogólnione), rzadziej napady bezdrgawkowe. Pojedynczy napad nie świadczy jeszcze o padaczce. U większości chorych napady można kontrolować lekami, u niektórych konieczne jest leczenie operacyjne. U części osób napady mogą z czasem ustąpić.
· Migrena
◦ Migrena to schorzenie powodujące silny, najczęściej jednostronny ból głowy. Zwykle towarzyszą jej nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło, dźwięki i zapachy. Napad migreny może trwać kilka godzin, a nawet dni, a ból może być tak silny, że utrudnia chorym codzienną aktywność. U niektórych osób przed epizodem migrenowym występuje tzw. aura. Podczas aury mogą występować mroczki przed oczami, drętwienie i mrowienie części twarzy, rąk albo nóg oraz trudności w mówieniu. Migrena może mieć cztery fazy: zwiastującą, aurę, ból i postdromalną. Nie u każdego chorego występują wszystkie fazy migreny.
· Stwardnienie rozsiane
◦ Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą demielinizacyjną chorobą dotyczącą ośrodkowego układu nerwowego. W schorzeniu tym dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych, co zaburza proces przewodnictwa sygnałów, prowadząc do szeregu objawów, takich jak zaburzenia ruchowe, czuciowe i objawy psychiatryczne. Uważa się, że choroba ta ma podłoże autoimmunologiczne, czyli układ odpornościowy chorego atakuje komórki tkanki nerwowej. Stwardnienie rozsiane najczęściej ma przebieg z okresami zaostrzeń i remisji.
· Stwardnienie zanikowe boczne
◦ Stwardnienie zanikowe boczne to postępująca choroba neurodegeneracyjna prowadząca do uszkodzenia neuronów ruchowych. Przyczyna powstawania choroby nie jest do końca poznana, część przypadków jest uwarunkowana genetycznie. Na początku choroba objawia się zanikami mięśni rąk, niedowładem kończyn dolnych, z czasem dochodzi do zaników kolejnych mięśni. W miarę postępu choroby pogarsza się sprawność ruchowa, aż do paraliżu i zatrzymania pracy mięśni oddechowych. Niestety nie opracowano do tej pory leczenia przyczynowego tego schorzenia.
· Miastenia
◦ Miastenia to przewlekła choroba objawiająca się osłabieniem i szybkim męczeniem się mięśni szkieletowych. Choroba jest wywołana zaburzeniem komunikacji nerwowo-mięśniowej. Objawy miastenii zmniejszają się w spoczynku, a nasilają podczas używania chorego mięśnia. Jednym z najczęściej występujących pierwszych objawów miastenii jest opadanie powieki. Oprócz tego obserwuje się problemy z mówieniem, połykaniem, trudności z chodzeniem, utrzymywaniem głowy w wyprostowanej pozycji. Miastenia jest chorobą autoimmunologiczną, w której organizm wytwarza przeciwciała przeciwko receptorom acetylocholiny.
· Neuropatia
◦ Neuropatia niekiedy jest nazywana zapaleniem nerwów obwodowych. Jest to schorzenie, w którym dochodzi do zaburzenia przewodnictwa nerwowego, wskutek uszkodzenia lub stanu zapalnego nerwu. Neuropatia może objawiać się bólem, drętwieniem, mrowieniem, pieczeniem.
Jeżeli występują u Ciebie wspomniane dolegliwości, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą neurologiem z naszej placówki, by postawić właściwą diagnozę i rozpocząć leczenie.